Ramazan, sadece oruç ibadetinin gerçekleştirildiği bir ay değildir. Bu ay aynı zamanda Kur’an-ı Kerim’in Allah tarafından Hz. Peygamber Efendimize gönderilmeye başlandığı aydır. Bu sebeple Ramazan aynı zamanda Kuran ayı olarak da isimlendirilmektedir. Türkiye’mizin bütün şehirlerinde ve bütün İslam ülkelerinde Ramazan boyunca gün boyu iftar sonrası ve sabah namazı öncesi ve sonrasında sürekli mukabele okunur. Bazı bölgelerde bu okumalara mukabele yerine “ Hatim” denir. Kur’an‘ın takibiyet esasına uygun olarak baştan sona kadar okunmasına mukabele denilmesinin nedeni Kur’an‘ın indirilmeye başlandığı ilk günden itibaren Cebrail a.s ile Hz. Peygamber (s.a.v) nazil olan ayet ve ayetleri birbirlerine karşılıklı olarak okumalarından dolayıdır. İlk önce Cebrail a.s okumuş Peygamberimiz dinlemiştir. Sonrasında da Peygamberimiz ezberlediklerini Cebrail Aleyhisselam’a okumuştur ki kontrol etsin bir noksanlık ve hata olmasın.
Peygamber efendimiz de öğrendiklerini müminlere okuyup sonra da onları dinlemiştir. Bu durum 23 yıl boyunca böyle devam etmiştir. Artık Kur’an tamamlanıp da vahiy kesileceği son günde Cebrail a.s, Hz. Peygamberi baştan sona kadar dinlemiş ve böylece Kur’an’ın inzali noksansız bir şekilde tamamlanmıştır. Bu en son okumaya da “Arza-i Ahire” yani son arz ediş denilmiştir. İşte Hz. Peygamberle Cebrail’in karşılıklı olarak birinin okuyup diğerinin dinlemesine dolaysıyla da Kuranı karşılıklı olarak kontrol edip kabul etmelerine mukabele denilmiştir. Bu okuyuş sonradan inananlarca benimsenip bir hafız okurken diğer müminlerin onu dinlemelerine de mukabele denilmiştir. Kur’anın baştan sona kadar okunup tamamlanmasına da “hatim etmek” denilmektedir. Hatim biten bir şeyi mühürlemek demektir. İşte Kur’ân baştan sona okunup tamamlanmasıyla adeta bitti mühürü vurulmakta olduğu için buna “hatim indirmek” veya “ hatim etmek” denilmiştir. Eskiden olduğu gibi günümüzde de Ramazan boyunca camilerimizde ve bir kısım evlerde hatim okunmuş bazı camilerde o caminin imamı veya müezzini vakit namazlarından önce veya sonra hatim okur. Mü’minler hocanın okuduğu cüzü ya takip ederler veya sadece dinlerler
Ramazan süresince okunan hatimlerin duası Ramazan’ın son günü geniş katılımlı cemaatle beraber camilerde ve evlerde yapılarak hasıl olan ecir ve sevabı başta Peygamberimiz ve tüm Peygamberlerin, Şehitlerin ve tüm Rahmeti Rahmana kavuşmuş müminlerin ruhuna ikram ve ithaf edilir.
Böylece okunan hatimler Ramazan sonrası mü’minin içinde Kur’an’a yoğunlaşma bilinci oluşturur.
Mustafa BAYTAR/Çankaya Müftüsü